ຂຽນໂດຍ: ບຸດສະດີ
Author: Boudsady
ນາງ ນິຕ້າ ຈັນທະວົງ (ຕ້າ), ອາຍຸ 14 ປີ, ກຳລັງຮຽນຢູ່ຊັ້ນມັດທະຍົມສົມບູນ ໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ,
ເປັນນັກກິລາຂອງ ນາລີ ເຊີ່ງຫຼີ້ນໃນລຸ້ນອາຍຸ 16 ປີ ຊື່ທີມ ຈິງໂຈ້. ຕ້າໄດ້ຫຼີ້ນຣັກບີ້ ຫຼື ເຂົ້າຫຼັກສູດ ChildFund Pass it Back ໄດ້ 1 ປີ ແລ້ວ. ຕອນທຳອິດທີ່ໄດ້ເຂົ້າມາຫຼີ້ນຣັກບີ້ ແມ່ນມີຄູຝືກທີ່ເປັນຄົນລົງມາຮັບນັກກິລາແຕ່ລະຫ້ອງ ແລະ ອາຈານຢູ່ໂຮງຮຽນກໍ່ໄດ້ມາເລາະຮັບເອົານັກກິລາວ່າມີໃຜສົນໃຈຢາກຫຼີ້ນກິລາຣັກບີ້ບໍ່? ແລ້ວລາວກໍ່ໄດ້ມີຄວາມສົນໃຈ ເພາະແຕ່ກ່ອນລາວໄດ້ເຫັນມີນັກກິລາຢູ່ໃນໂຮງຮຽນມີການຝືກຊ້ອມໃນຊ່ວງເຂົ້າໂຮງຮຽນ. ຕອນທຳອີດລາວຈະເຂົ້າຫຼີ້ນ ແຕ່ຊ່ວງເລີ່ມເຂົ້າຮຽນແລ້ວ, ແຕ່ໄດ້ມີການຢຸດຊ້ອມໄປຊ່ວງໜຶ່ງ ແລະ ໄດ້ມີຄູຝືກລົງມາຮັບສະໝັກນັກກິລາອິກ. ຕ້າເລີຍໄດ້ສະໝັກເຂົ້າຫຼີ້ນໃນປີຜ່ານມາ ແລະ ມີໂອກາດໄດ້ມາຫຼີ້ນກິລາຣັກບີ້ນີ້ອີກ.
ຫຼັງຈາກທີ່ລາວໄດ້ເຂົ້າມາຫຼີ້ນຣັກບິ້ ເພື່ອຢາກໄດ້ປະສົບການໃໝ່ຈາກການຫຼີ້ນຣັກບີ້. ມັນເປັນກິລາທີ່ໃໝ່ສຳຫຼັບລາວເພາະລາວບໍ່ຮູ້ວິທີການຫຼີ້ນ. ແຕ່ພໍໄດ້ເຂົ້າມາຮຽນຮູ້ ກໍ່ເຮັດໃຫ້ຮູ້ວ່າການຫຼີ້ນຣັກບີ້ມັນດີຕໍ່ສຸຂະພາບ ແລ້ວຍັງໄດ້ມີການມານັ່ງລົມກັນ ຫຼື ການສົນທະນາກັນກ່ຽວກັບຫົວຂໍ້ແຕ່ລະບົດຮຽນທີ່ໄດ້ຮຽນມາ. ການຮຽນແມ່ນຈະໄດ້ຮຽນທັງໝົດ 16 ບົດຮຽນ. ແຕ່ລະບົດຮຽນກໍ່ຈະມີ 4 ກິດຈະກຳ ເຊີ່ງກິດຈະກຳທີ 1-3 ລາວຈະໄດ້ຮຽນກ່ຽວກັບການຫຼີ້ນຣັກບີ້ ແລະ ກິດຈະກຳທີ 4 ຈະໄດ້ຫຼີ້ນຣັກບີ້ກັບສົນທະນາທັກສະຊີວີດ. ມັນເປັນການສົນທະນາກ່ຽວກັບບົດຮຽນທີ່ໄດ້ຮຽນມາ ເພື່ອແລກປ່ຽນກັນກັບໝູ່ໃນທີມ ແລະ ຄູຝືກໄດ້ໃຫ້ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບບົດຮຽນທີ່ຮຽນມາ ເຊີ່ງເອົາຂໍ້ມູນທີ່ຖືກຕ້ອງມາສອນໃຫ້ລາວໄດ້ເຂົ້າໃຈຫຼາຍຂື້ນ. ຕົວຢ່າງ: ລາວໄດ້ຮຽນກ່ຽວກັບບົດບາດຍິງຊາຍ ທີ່ສອນໃຫ້ຮູ້ເຖິງຄວາມເທົ່າທຽມກັນລະຫວ່າງຜູ້ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ ທີ່ສາມາດເປັນຜູ້ນຳໄດ້ຄືກັນ ບໍ່ແມ່ນມີແຕ່ເພດດຽວ ທີ່ສາມາດເປັນຜູ້ນຳໄດ້. ແຕ່ກ່ອນຕ້າກໍ່ໄດ້ຄິດວ່າມີແຕ່ຜູ້ຊາຍທີ່ເປັນຜູ້ນຳ ເພາະຜູ້ຊາຍແຮງແຂງ ແລະ ເຮັດວຽກໜັກໄດ້ກ່ວາຜູ້ຍິງ. ແຕ່ພໍລາວໄດ້ມາຮຽນບົດບາດຍິງຊາຍ ກໍ່ເຮັດໃຫ້ໄດ້ຮູ້ວ່າຜູ້ຍິງກໍສາມາດມີຄວາມແຂງແຮງ ພຽງແຕ່ເຮົາຕ້ອງມີຄວາມໜັ້ນໃຈໃຫ້ຫຼາຍຂື້ນ ມັນກໍ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຍິງຄວາມສາມາດໄດ້ຄືກັບຜູ້ຊາຍຄືກັນ ບໍ່ມີແຕ່ເພດໃດເພດໜືງທີ່ຈະເປັນຜູ້ນຳ. ຕ້າເວົ້າວ່າ “ຂ້ອຍເອງຮູ້ສືກວ່າການທີ່ຂ້ອຍເຂົ້າມາຫຼີ້ນຣັກບີ້ ມັນເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍໄດ້ມີປະສົບການຫຼາຍຈາກການເຂົ້າມາເປັນນັກກິລາ ຂອງຫຼັກສູດ ChildFund Pass It Back ນີ້ ເພາະເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍໄດ້ຮູ້ເຖິງຄວາມເທົ່າທຽມຂອງບົດບາດຍິງຊາຍ. ເຖິງວ່າຕອນນີ້ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວມີແຕ່ຜູ້ຊາຍເປັນຜູ້ນຳຫຼາຍ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ໜາຍຄວມວ່າຜູ້ຍິງຈະເປັນຜູ້ນຳບໍ່ໄດ້. ການຮຽນຣັກບີ້ເຮັດໃຫ້ແຂງແຮງແລ້ວ ຍັງສາມາດເຮັດໃຫ້ໄດ້ຮູ້ກ່ຽວກັບທັກສະຊີວີດໄປນຳອິກ. ສຳລັບການຊ່ວຍໃຫ້ມີຄວາມສະເໝີພາບກັນໃນຊຸມຊົນແມ່ນຕອນນີ້ຂ້ອຍກໍ່ເປັນຕົວຢ່າງໃຫ້ກັບໝູ່ເພື່ອນ ໃນໂຮງຮຽນຄື ຂ້ອຍສາມາດເປັນຜູ້ນຳຢູ່ໃນໂຮງຮຽນໄດ້ດ້ວຍການເປັນຫົວໜ້າວິຊາກິລາໃນຫ້ອງຮຽນ ເຊິ່ງບໍ່ແມ່ນຈະແຕ່ຜູ້ຊາຍທີ່ເປັນຜູ້ນຳ ແລະ ໄດ້ມີໂອກາດນຳພາໝູ່ລົງຮຽນວິຊາກິລາທຸກໆອາທີດ. ໃນຕົວຈິງຢູ່ໃນສັງຄົມທີ່ເຮົາເຫັນນັ້ນມັນອາດບໍ່ເທົ່າທຽມກັນຫຼາຍຢ່າງ ແຕ່ຂ້ອຍກຳລັງພິສູດໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ເຫັນວ່າ ການເປັນຜູ້ນຳຜູ້ຍິງກະສາມາດເປັນໄດ້ ແລະ ຂ້ອຍກໍ່ໄດ້ມີເປົ້າໝາຍຢາກເປັນຫົວໜ້າຕຳຫຼວດເພື່ອປົກປ້ອງປະເທດຊາດ.”
ການຮຽນກິລາຣັກບີ້ ແລະ ທັກສະຊີວີດແມ່ນມີສິ່ງໜຶ່ງທີ່ຈະຂາດບໍ່ໄດ້ກໍ່ຄື ຫຼັກຄຸນນະທຳຂອງຣັກບີ້ມີ 5 ຫຼັກຄຸນນະທຳທີ່ລາວໄດ້ຮຽນຮູ້ທຸກຄັ້ງທີ່ຄູຝືກສອນເຊັ່ນ: ຄວາມສັດຊື່, ຄວາມສາມັກຄີ, ຄວາມຫຼົງໄຫຼ, ຄວາມເຄົາລົບນັບຖື ແລະ ລະບຽບວີໄນ. ທຸກຄຸນນະທຳມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍໃນການຫຼີ້ນກິລາຣັກບີ້ ແລະ ສາມາດເອົາໄປນຳໃຊ້ໃນຊີວີດກໍ່ໄດ້ບໍ່ແມ່ນເອົາໄປນຳໃຊ້ແຕ່ໃນກິລາພຽງຢ່າງດຽວ. ຕົວຢ່າງ: ຄວາມສັດຊື່, ການຫຼີ້ນຣັກບີ້ເຮົາຕ້ອງມີຄວາມສັດຊື່ຕໍ່ຜູ້ຫຼີ້ນທີມອື່ນ ແລະ ທີມຕົວເອງ. ຄວາມສັດຊື່ແມ່ນເຮົາຕ້ອງເອົາໄປນຳໃຊ້ນຳຄອບຄົວນຳ ເວລາເຮັດຫຍັງຄວນສັດຊື່ກັບພໍ່ແມ່ບໍ່ໃຫ້ຕົວະເພີ່ນ. ສ່ວນຄວາມເຄົາລົບນັບຖື: ແມ່ນເຮົາຕ້ອງເຄົາລົບເຮົາເອງ ແລະ ເຄົາລົບຄົນອື່ນນຳ ບໍ່ຕ່າງຫຍັງກັບການຫຼີ້ນກິລາເຮົາຕ້ອງໃຫ້ກຽດທີມອື່ນນຳ, ເຄົາລົບຄູຝືກ, ເຄົາລົບຄົນໃນຄອບຄົວ ທີ່ມີອາຍຸໃຫ່ຍກ່ອນ ຫຼື ນ້ອຍກ່ອນໃຫ້ເປັນການເຄົາລົບທີ່ດີ. “ຂ້ອຍໄດ້ມີໂອກາດຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບ 5 ຫຼັກຄຸນນະທຳ ເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍໄດ້ເຂົ້າໃຈຫຼາຍຂື້ນໃນການຮູ້ກ່ຽວກັບຄຸນນະທຳຂອງຣັກບີ້. ເພາະຄຸນນະທຳຣັກບີ້ສາມາດເອົາໄປນຳໃຊ້ໄດ້ໃນຊີວີຈິງໄດ້ ບໍ່ແມ່ນເອົາມານຳໃຊ້ໃນແຕ່ກິລາ. ຂ້ອຍຮູ້ສືກດີໃຈຫຼາຍທີ່ໄດ້ຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບຫຼັກຄຸນນະທຳ ເພາະຊ່ວຍໃຫ້ໄດ້ປະສົບການໃໝ່ໃນການເອົາໄປນຳໃຊ້ໃນຊີວີດປະຈຳວັນໄດ້ດີ”
ສຳລັບປະສົບການທີ່ໄດ້ຮຽນມານີ້ ລາວໄດ້ເອົາປະສົບການໄປເວົ້າໃຫ້ພໍ່ແມ່ ແລະ ໜູ່ຂອງລາວຟັງກ່ຽວກັບສີ່ງທີ່ລາວໄດ້ຮຽກມາຈາກຫຼັກສູດ ChildFund Pass it Back ວ່າໄດ້ຮຽນຍັງແດ່ ລາວກະໄດ້ຕອບວ່າ “ຂ້ອຍໄດ້ຮຽນກ່ຽວກັບກິລາ ແລະ ທັກສະຊີວີດຄູ່ກັນໄປ. ຂ້ອຍໄດ້ສົນທະນາແລກປ່ຽນຄວາມຮູ້ກັນກັບໝູ່ ແລະ ຄູຝືກຂອງຂ້ອຍ, ຮຽນກ່ຽວກັບຫຼັກຄຸນນະທຳ 5 ອັນ ທີ່ສາມາດເອົາໄປນຳໃນຊີວີດປະຈຳວັນໄດ້. ຕົວຢ່າງ ສົນທະນາກ່ຽວກັບຜູ້ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍມີຄວາມສາມາດທີ່ຈະເປັນຜູ້ນຳໄດ້ຄືກັນບໍ່? ຂ້ອຍກໍ່ໄດ້ມີການແລກປ່ຽນກັບໝູ່ເພື່ອນໃນທີມກ່ຽວກັບຫົວຂໍ້ນີ້ ຂ້ອຍໄດ້ເຂົ້າໃຈຫຼາຍຂື້ນກ່ຽວກັບການສົນທະນາທີ່ຄູຝືກ ແລະ ນັກກິລາໄດ້ສະແດງຄວາມຄິດອອກມາວ່າ ໃນອາດີດຫຼາຍຄົນຄິດວ່າຜູ້ຍິງບໍ່ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນໃຫ້ເປັນຜູ້ນຳ. ແຕ່ຂ້ອຍຄິດວ່າເຮົາບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງເປັນຜູ້ນຳທີ່ໃຫ່ຍສະເໝີໄປ ແຕ່ເປັນຜູ້ນຳດ້ານກິລາ ກໍໄດ້ຄຶກັນ. ທັກາະການເປັນຜູ້ນຳແມ່ນຂ້ອຍໄດ້ຮຽນມາຈາກ ຫຼັກສູດ ChildFund Pass It Back ທີ່ໃຫ້ໂອກາດຂ້ອຍໄດ້ຮຽນຮູ້ທັກສະທີ່ດີແບບນີ້.”
ຫຼັງຈາກນັ້ນຕ້າກໍ່ໄດ້ເລົ່າປະສົບການທີ່ຮຽນມາໃຫ້ໜູ່ຟັງ ແລ້ວໝູ່ຂອງລາວກໍ່ໄດ້ມີຄຳຖາມວ່າ: ຫຼີ້ນຮັກບີ້ມັນເຈັບບໍ່ ຫຼີ້ນແລ້ວຮູ້ສືກແນວໃດມີຫຍັງແດ່? ລາວກໍ່ໄດ້ຕອບ “ຂ້ອຍຫຼີ້ນຣັກບີ້ມັນກະມີເຈັບຢູ່, ແຕ່ມັນບໍ່ໄດ້ເຈັບໜັກຫຼາຍ ມີແຕ່ລົ້ມບາດເຈັບທົ່ວໄປຊື່ໆ ແລະ ຍັງເຮັດໃຫ້ມີປະສົບການໄໝ່ຫຼາຍຢ່າງ.” ຫຼັງຈາກທີ່ໝູ່ຖາມແນວນັ້ນໝູ່ຂອງລາວກ່ໍໄດ້ກັບໄປຖາມພໍ່ແມ່ວ່າສາມາດຫຼີ້ນຮັກບີ້ໄດ້ບໍ່ ແລະ ພໍ່ແມ່ຂອງໜູ່ຂອງລາວກໍ່ໄດ້ອະນຸຍາດໃຫ້ມາຫຼີ້ນກິລາຣັກບີ້ນຳລາວ. ຈາກນັ້ນ ຕ້າກໍ່ໄດ້ເລົ່າປະສັບການທີ່ໄດ້ຮຽນມານີ້ໃຫ້ພໍ່ແມ່ຟັງ ແລ້ວໄດ້ເຮັດໃຫ້ພໍ່ແມ່ຮູ້ສືກພູມໃຈຫຼາຍທີ່ລູກ ໄດ້ມີປະສົບການໃໝ່ຈາກຫຼັກສູດ ChildFund Pass it Back, ທີ່ສາມາດເອົາມາສອນຄົນອື່ນໄດ້ ຫຼື ເລົ່າປະສົບການທີ່ໄດ້ຮຽນມາໃຫ້ຄອບຄົວຟັງ ແລະ ໝູ່ໄດ້ຟັງ.
ສຳລັບຕ້າແລ້ວ ລາວໄດ້ຮຽນຮູ້ເຖິງປະສົບການຂອງຫຼັກສູດ ChildFund Pass it Back ກ່ຽວກັບຄຸນນະທຳຂອງຮັກບີ້ທີ່ສາມາດເອົາໄປນຳໃຊ້ໃນກິລາ ແລະ ໃນຊີວີດກໍ່ໄດ້ ເພາະຫຼັກຄຸນນະທຳຣັກບີ້ເຮັດໃຫ້ລາວໄດ້ຮູ້ເຖີງການໃຊ້ຊີວີດທີ່ດີ, ເຮັດໃຫ້ລາວໄດ້ເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບບົດບາດຍິງຊາຍຫຼາຍຂື້ນວ່າ ຜູ້ຍິງ ຜູ້ຊາຍກໍ່ມີສີດເທົ່າທຽມກັນ ແລະ ສາມາດເປັນຜູ້ນຳໄດ້ຄືກັນ. ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວເຖີງແມ່ນວ່າຕອນນີ້ມີແຕ່ຜູ້ຊາຍທີ່ເປັນຜູ້ນຳຫຼາຍກວ່າ ແຕ່ຜູ້ຍິງກໍ່ສາມາດເປັນໄດ້ຄຶກັນບໍ່ແມ່ນມີແຕ່ເພດດຽວທີ່ເປັນໄດ້. ການເລົ່າປະສົບການໃຫ້ພໍ່ແມ່ ຫຼື ໜູ່ຟັງກໍ່ເປັນສີ່ງທີ່ດີເຮັດໃຫ້ໝູ່ຂອງຕ້າໄດ້ຮູ້ເຖິ່ງການຮຽນຮູ້ຂອງລາວນຳ ແລະ ເຮັດໃຫ້ໝູ່ຂອງລາວໄດ້ມີຄວາມສົນໃຈຢາກມາຫຼີ້ນກິລາຣັກບີ້ຄຶກັນກັບລາວອີກ.ເລື່ອງລາວຂອງຕ້າສຳມີຄວາມຄັນຫຼາຍກັບຕົວລາວເອງ ແລະ ລາວສາມາດເອົາຄວມຮູ້ທີ່ລາວໄດ້ຮັບມາໄປເຜີຍແຜ່ໃຫ້ນັກກິລາຄົນອື່ນ ຫຼື ຄົນໃນຄອບຄົວຂອງລາວໄດ້. ກໍລະນີສຶກສານີ້ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍທາງດ້ານການພັດທະນາດ້ວຍກິລາ ເພາະການເປັນຜູ້ນຳທີ່ດີຈະພາທີມໄປສູ່ໄຊຊະນະ ແລະ ມີລະບຽບວິໄນ ແລ້ວທຸກຄົນໃນທີມກໍ່ຈະມີຄວາມສາມັກຄິກັນນຳກັນ. ນີ້ປັນຜົນສະທ້ອນທີ່ດີໃນການເປັນນັກກິລາຫຼັກສູດ ChildFund Pass It Back ມັນເປັນການສົ່ງຄວາມຮູ້ໃຫ້ທຸກຄົນທີ່ບໍ່ມີໂອກາດໄດ້ຮຽນຮູ້ສີ່ງໃໝ່ໆມາກ່ອນ ແລະ ໄດ້ສົ່ງຄວາມຮູ້ທາງດ້ານກິລາ ທີ່ມີການຮຽນທັກສະຊີວີດ ເພື່ອໃຫ້ນັກກິລາສາມາດເອົາມານຳໃຊ້ໃນຊີວີດຈິງໄດ້.
Nita Chanthavong (Ta) is 14 years old and she is currently studying in the 9th grade at Secondary School. She has also been a rugby player for a year now in a U16 team in Vientiane Capital called the Kangaroos.
In the Champa Ban powered by ChildFund Pass It Back program, Ta participates in 16 sessions per season, with each session composed of 4 activities. While activities 1 to 3 teach about how to play rugby, activity 4 incorporates discussion about life skills. Through these discussions, Ta has been sharing her experiences and exchanging ideas with her teammates, with guidance from coaches who deliver information and lessons from reliable sources in ways that players can easily understand.
One key component that has had an impact on Ta is the Understanding Gender curriculum: “As I am part of the Champa Ban powered by ChildFund Pass It Back program and I play rugby here, I feel like I have gained a lot of experiences and I feel like I’m growing up because I learn to understand gender equality. Even though in reality, there are still a lot more male leaders than female leaders, but that doesn’t mean females are not capable. I am glad that this program allows me to stay healthy by playing rugby, at the same time equipping me with life skills I need to live my life.”
Ta never fails to impress us through her creative solutions she proposes in the regular sessions, and her tenacity to put her plan to reality.
“In the gender equality session, it helped me to understand better about equal rights between males and females, and it made me more confident to discuss the topic with my team during the session. Many players said that the community didn’t support females to be leaders. But in my opinion, we don’t have to wait to be a leader in such a big job at once; we can start from being a sport leader in the class. ChildFund Pass It Back also provides you leadership skills through activities and tasks, I am glad I have had the opportunity to learn this skill.”
“Nowadays I became a (student) leader in PE for my class in school and lead them through sport activities during the class, instead of a male student (as it always used to be), which I think I could inspire other people by what I do.”
As a parting word, Ta shared her future plans to put her leadership skills in service of her community: “Although it must be hard to change the community's expectations, I am working on myself and prove to everyone that a girl like me can also be a good leader. In addition, I also have my dream job. I want to be an inspector general of police when I grow up, to protect my country and my family!” #Sportfordevelopment