ຂຽນໂດຍ: ວະນິດາ ທຳມະວົງສາ
Author: Vanida Thammavongsa
ທ້າວ ບຸນຊູ ຫຼ້າມະນີ ອາຍຸ 16 ປີ ຮຽນຢູ່ ມໍປາຍ ຈາກ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ແລະ ເປັນນັກກິລາຈຳປາບານຣັກບີ້ ພາຍໃຕ້ຫຼັກສູດ ChildFund Pass It Back ຢູ່ທີມ ທົ່ງປົ່ງອິນດີ້. ລາວຫຼິ້ນຣັກບີ້ໄດ້ ສອງ ປີແລ້ວ, ເປັນນັກກິລາຄົນໜຶ່ງທີ່ຮັກໃນການຊ້ອມຣັກບີ້ ແລະ ມີຄວາມຝັນຢາກເປັນຄູຝຶກ. ຕອນນີ້ລາວໄດ້ຮຽນປຶ້ມ 4 ຫົວແລ້ວມີ: ບົດບາດຍິງຊາຍ, ວາງແຜນອະນາຄົດ, ຄວາມຮູ້ສຶກປອດໄພ ແລະປະຈຸບັນແມ່ນກຳລັງຮຽນປຶ້ມສຸຂະພາບແຂງແຮງ. ແຕ່ລະບົດຮຽນເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໃຈຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ຄວາມເທົ່າທຽມກັນຂອງຜູ້ຍິງຊາຍໃນສັງຄົມ, ຮູ້ເຖິງສິດທິເດັກນ້ອຍ, ການວາງແຜນອະນາຄົດ, ການຕັດສິນໃຈໃນຄອບຄົວ, ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງທີ່ເດັກນ້ອຍຄົນໜຶ່ງສາມາດເຮັດຫຍັງໄດ້ແນ່ ແລະຮູ້ວ່າຕ້ອງຂໍຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອເວລາມີເຫດການທີ່ຄິດວ່າຈະເປັນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ເດັກນ້ອຍ, ຄົນອື່ນ ຫຼື ໂຕເອງ ລາວສາມາດຂໍຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອຈາກຄູຝຶກ, ນາຍຄູ, ອ້າຍເອື້ອຍ, ເຈົ້າໜ້າທີ່, ຜູ້ໃຫຍ່ທີ່ຢູ່ໃກ້ ແລະສະຖານທີ່ທີ່ຮັບຜິດຊອບປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບເຊັ່ນ: ຫ້ອງການບ້ານ, ຫ້ອງປ້ອງກັນເວນຍາມ ແລະອີກຫຼາຍສະຖານທີ່ທີ່ເປັນອົງກອນຊ່ວຍເຫຼືອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງ. ຕອນນີ້ກຳລັງຮຽນປຶ້ມສຸຂະພາບແຂງແຮງເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບການຈະເລີນພັນຂອງຮ່າງກາຍຄົນເຮົາ, ຮູ້ເຖິງອາການ ແລະ ການຕິດຕໍ່ພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນ. ການຮຽນກ່ຽວກັບສຸຂະພາບແຂງແຮງຊ່ວຍໃຫ້ລາວໄດ້ຮູ້ຫຼາຍຂຶ້ນ ເພາະເປັນບົດຮຽນໃໝ່ທີ່ໂຮງຮຽນຍັງບໍ່ໄດ້ສອນເທື່ອ. ມັນໜ້າສົນໃຈຫຼາຍເຮັດໃຫ້ບຸນຊູມີຄວາມຕື່ນເຕັ້ນທີ່ຈະໄດ້ຮຽນບົດຮຽນໃໝ່ເຊັ່ນ: “ການຮູ້ກ່ຽວກັບການຈະເລີນພັນຮ່າງກາຍເພດຍິງເປັນສິ່ງທີ່ຊູພໍຮູ້ແຕ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຮູ້ແບບລະອຽດຮູ້ໜ້າທີ່ຂອງອະໄວຍະວະສືບພັນເຮັດໜ້າທີ່ໃນການມີລູກຂອງເພດຍິງແມ່ນ ສາມາດຖືພາມີລູກໄດ້ຫຼັງຈາກທີ່ກ້າວເຂົ້າສູ່ໄວໜຸ່ມແລ້ວ ແລະ ເພດຊາຍກໍສາມາດສ້າງນ້ຳເຊື້ອເພື່ອໃຫ້ປະຕິສົນທິກັບໄຂ່ ແລະ ຈຶ່ງກາຍເປັນລູກໄດ້. ທຳອິດກໍຄິດວ່າການຮຽນກິລາຣັກບີ້ກັບສຸຂະພາບແຂງແຮງຈະສຳຄັນຫຍັງ. ແຕ່ຫຼັງຈາກໄດ້ຮຽນ ແລະ ສົນທະນາກ່ຽວກັບຂໍ້ມູນໃນບົດຮຽນ ມັນກໍສາມາດຊ່ວຍໃຫ້ຮູ້ວ່າອາການຂອງປະຈຳເດືອນຜູ້ຍິງເປັນແນວໃດ, ສິ່ງທີ່ອອກມາຈາກມົດລູກ ແລະ ມີຂະບວນການຕົກໄຂ່ກ່ອນທີ່ຈະກາຍມາເປັນປະຈຳເດືອນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍເຄົາລົບນັບຖືຜູ້ຍິງຫຼາຍຂຶ້ນ ທີ່ສຳຄັນກໍຄືການຮູ້ວິທີການຮັກສຸຂະພາບໂຕງເອງ.” ມີຫຼາຍສິ່ງທ້າທາຍທີ່ເກີດຂຶ້ນກັບບຸນຊູຄືເວລາສົນທະນາຮ່ວມກັບຄູຝຶກ ແລະ ໝູ່ເພື່ອນເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍຮູ້ສຶກອາຍ, ບາງຢ່າງເຮັດໃຫ້ບໍ່ກ້າເວົ້າກ່ຽວກັບເລື່ອງສຸຂະພາບ, ໂດຍສະເພາະເລື່ອງການມີເພດສຳພັນ ເພາະວ່າມັນເປັນເລື່ອງສ່ວນຕົວ ແລະ ຂ້ອຍບໍ່ກ້າທີ່ຈະເອົາໄປລົມນຳຄົນອື່ນ. ບຸນຊູຈຶ່ງພະຍາຍາມຕັ້ງໃຈຟັງເວລາຄູຝຶກພາສົນທະນາບົດຮຽນ ແລະ ຄູຝຶກມັກຈະຢ້ຳໃຫ້ໃຊ້ຫຼັກຄຸນນະທຳຣັກບີ້ຄື: ການເຄົາລົບນັບຖື ແລະ ຄວາມຫຼົງໄຫຼ ເຮັດໃຫ້ລາວມີຄວາມພະຍາຍາມຕັ້ງໃຈຟັງ. ນອກຈາກນີ້ບຸນຊູຍັງໄດ້ຖາມຄຳຖາມກ່ຽວກັບເລື່ອງການປ່ຽນແປງຂອງຕົນເອງທີ່ກ້າວເຂົ້າສູ່ໄວໜຸ່ມເຊັ່ນ: ມີການຝັນປຽກ ແລະ ມີຂົນຂື້ນຫຼາຍຕາມອະໄວຍະວະຕ່າງໆຂອງຮ່າງກາຍ. ລາວໄດ້ແລກປ່ຽນກັບໝູ່ວ່າເປັນຄືກັນ ຫຼື ແຕກຕ່າງກັນແບບໃດ. ລາວກໍໄດ້ຄຳເຫັນມາວ່າບາງຄົນກໍ່ເປັນຄືກັນບາງຄົນກໍ່ແຕກຕ່າງກັນ. ຂ້ອຍຟັງຄວາມຄິດເຫັນຂອງໝູ່ດ້ວຍຄວາມຕັ້ງໃຈ ແລະ ບໍ່ໄດ້ບອກວ່າມັນຜິດ ຫຼື ສະແດງທ່າທີວ່າມັນຕະຫຼົກຫຍັງ ແລ້ວເບິ່ງໃຫ້ມັນເປັນເລື່ອງສຳຄັນເປັນເລື່ອງທຳມະຊາດຂອງຄົນເຮົາ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໝູ່ ແລະ ບຸນຊູກ້າອອກຄວາມຄິດເຫັນເວລາສົນທະນາແມ່ນຈະເຫັນເລື່ອງຂອງກັນເປັນບົດຮຽນເວລາເຮົາເຂົ້າໃຈຜິດຄູຝຶກກໍແນະນຳຂໍ້ມູນທີ່ຖືກຕ້ອງໃຫ້ເຊັ່ນ: ຄຳຖາມທີ່ວ່າຫຼັ່ງນອກບໍ່ເຮັດໃຫ້ຖືພາແມ່ນບໍ່? ເຊິ່ງມັນເປັນສິ່ງທີ່ຂ້ອຍເຂົ້າໃຈຜິດ ແລະ ຄູຝຶກກໍແນະນຳວ່າການຫຼັ່ງນອກມັນບໍ່ແມ່ນການປ້ອງກັນການຄືພາແຕ່ເປັນການສ່ຽງຕໍ່ການຖືພາ ແລະ ພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນອີກ ຈາກນັ້ນກໍມີອີກຫຼາຍໆຢ່າງທີ່ເຮົາເຂົ້າໃຈຜິດແຕ່ຄູຝຶກກໍໄດ້ໃຫ້ຄຳແນະນຳເລືຶ່ອຍໆ. ຫຼັງຈາກທີ່ບຸນຊູໄດ້ຮັບບົດຮຽນໄປແລ້ວເຮັດໃຫ້ລາວເບິ່ງເລື່ອງກ່ຽວກັບຮ່າງກາຍ, ເລື່ອງອະໄວຍະວະເພດ ແລະ ການມີເພດສຳພັນເປັນເລື່ອງສຳຄັນ ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງຕະຫຼົກ ແລະ ລາວຈະໃຫ້ຄຳປຶກສາໝູ່ເວລາເຂົາເຈົ້າມີປັນຫາເລື່ອງສຸຂະພາບ ແລະ ເຮັດໃຫ້ລາວເຂົ້າໃຈວ່າ “ພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນມັນເປັນພະຍາດທີ່ສາມາດຕິດຕໍ່ໂດຍການມີເພດສຳພັນແບບບໍ່ປ້ອງກັນ ແລະ ມັນເປັນພະຍາດທີ່ບໍ່ສະແດງອາການເວລາທີ່ຕິດເຊື້ອ. ຄົນເຮົາສາມາປ້ອງກັນມັນໄດ້ດ້ວຍການໃສ່ຖົງຢາງ.” ຂັນ ຈາກນັ້ນຊູກໍໄດ້ບອກໝູ່ຂອງຊູທີ່ໄດ້ຮຽນລຸ້ນດຽວກັນ ແລະ ລຸ້ນນ້ອງໄດ້ຮູ້ຈັກປື້ມຫຼັກສູດນີ້. “ຂ້ອຍໄດ້ຊັກຊວນດ້ວຍການໃຫ້ກະເຈົ້າຝືກຊ້ອມຣັກບີ້ນຳກັນໄລຍະໜຶ່ງຫຼັງຈາກໝົດລະດູ ກໍໄດ້ຊັກຊວນໃຫ້ລົງທະບຽນນຳຄູຝຶກ ແລະ ບອກວ່າມີທັງການຊ້ອມກິລາຫຼິ້ນກິດຈະກຳການແຂ່ງແລະໄດ້ສົນທະນາກ່ຽວກັບທັກສະຊີວິດນຳກັນ ແລະ ມັນເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາມັກຫຼາຍ. ເຮົາລົມກັນແບບປຶກສາກັນໃນບົດຮຽນ ມັນມີປະໂຫຍດຫຼາຍເພາະເຂົາໄດ້ຮັບຂໍ້ມູນໃໝ່ໆທີ່ບໍ່ເຄີຍຮູ້ມາກ່ອນ ແລະໄດ້ຮັບຄຳແນະນຳທີ່ດີຈາກຄູຝຶກນຳອີກ.
ສະຫຼຸບແລ້ວການຮຽນຫຼັກສູດນີ້ກໍເປັນຄວາມຮູ້ໃໝ່ໆໃຫ້ແກ່ບຸນຊູແລະໝູ່ເພື່ອນ ເຮັດໃຫ້ເຂົາໄດ້ຮູ້ຈັກ ການປ້ອງກັນພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນ, ການຮັກສາສຸຂະພາບໂຕເອງເວລາທີ່ກ້າວເຂົ້າສູໄວໜຸ່ມເຮົາຄວນຮັກສາໂຕເອງເມື່ອຮ່າງກາຍມີການປ່ຽນແປງ, ມີກິ່ນ, ມີສິວ, ມີຂົນຕ່າງໆ ໃຫ້ເຮົາໄດ້ຮູ້ຈັກຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງດັ່ງກ່າວໄດ້ຢ່າງດີ ແລະ ຮູ້ຈັກວິທີ່ຊ່ວຍໃຫ້ຄຳແນະນຳຜູ້ຍິງຜູ້ຊາຍເວລາທີ່ມີບັນຫາກ່ຽວກັບສຸຂະພາບທາງເພດ ແລະ ຍັງໄດ້ສົ່ງເສີມໃຫ້ໝູ່ເພື່ອນອອກຄວາມຄິດເຫັນໄດ້ແບບສະບາຍໃຈ ໂດຍການທີ່ບໍ່ຕັດສິນຄວາມຄິດເຫັນຂອງໝູ່ ແລະ ກ້າທີ່ຈະປຶກສາບັນຫາຂອງໂຕເອງ ແລະ ການໃຫ້ຄວາມເຄົາລົບນັບຖືຄົນອື່ນກໍເປັນສິ່ງສຳຄັນທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ທຸກຄົນກ້າເປີດໃຈເວລາທີ່ສົນທະນາບົດຮຽນ. ອາດຈະມີການຍົກບັນຫາແທ້ຈິງທີ່ເກີດໃນຊີວິດຕົນເອງອອກມາສູ່ໝູ່ຟັງ ແຕ່ເຂົາກໍໄດ້ຊ່ວຍກັນອອກຄວາມຄິດເຫັນແກ້ໄຂບັນຫາໃຫ້ກັນເປັນຢ່າງດີ.
Bounxou, a 16-year-old boy from high school from Vientiane Capital, is a ChildFund Pass It Back player. He has been playing rugby for two years now. He loves to play rugby and he wants to become a coach. He has completed 3 modules: Understanding Gender, Planning for the Future, and Feeling Safe. Now he is studying the last module, Being Healthy. Through the modules, he has gained fundamental knowledge about equal rights between males and females in society, children’s rights as human rights, planning for the future, making decisions in the family, minimising risks, safeguarding, and asking for help when needed from coaches, teachers, siblings, elders, and authorities. Now that he is studying the Being Healthy module, he said he understands about his body and reproductive system more than before. He learned about STIs - symptoms and transmission routes. It is a whole new experience for him because these things are never taught in schools. Learning life skills is exciting for him.
Bounxou said “At first, I had doubts about the Being Healthy module. I thought ‘why is it important to talk about this subject when playing rugby already helps us to be healthy?’ Before this module, I knew that girls could reproduce once they become adults, and boys could produce sperm in order to have a baby when a male and female are together. But I never knew how sperms work to fertilises an egg from a female to make a baby.
After I attended the sessions, I learned that it’s totally different from what I imagined. I learned how females menstruate, and about the processes that happen during the menstrual cycle, including ovulation and bleeding, and it made me respect all females even more for enduring this natural phenomenon that happens to them every month. Most importantly, I learned how to take care of my body as it changes.”
At the beginning, Bounxou found it challenging to discuss sexual matters. He became very shy and embarrassed to talk about it with the coaches and other friends. He felt that sex is a personal issue and he was afraid to discuss it. But throughout the sessions, the coaches always emphasised the rugby values of respect and passion, which assured him that this is a safe place for everyone to talk, and they are all respected and valued. Later, he felt more confident to speak out. He asked the coaches about wet dreams and body hair. It was great that Bounxou raised the question because during the discussion, other friends shared that they experienced the same things. His friends assured him that these changes are normal and nothing is wrong with his body, and his friends did not laugh or make fun of his questions. Bounxou shared, “It’s such a great environment; it allows everyone to feel confident to speak out and share things that we believe or are curious about so that our coaches can help to correct myths and misconceptions and provide us with accurate and reliable information. For example, I always believed that pulling out can 100% prevent pregnancy, which is wrong. The coaches helped to correct me that pulling out is not an effective way to prevent pregnancy, and having sex without a condom is a risk for sexually transmitted diseases.”
Learning the Being Healthy module has changed Bounxou’s perspective. After studying the Being Healthy module, he doesn’t make fun of sexual health anymore, and he is keen to talk about sexual health when his friends need help or advice. He tells his friends that “sexually transmitted diseases (STIs) are transmitted through unsafe sex when you don’t wear a condom. You’ll never really know if another person has STIs or not, because sometimes STIs don’t show any symptoms.” Bounxou also invited and encouraged his friends to come and join the sessions with him. “I invited my friends to come and join the program by registering with the coaches, so we could discuss life skills together, and they love it so much. They can learn and experience new topics that they never knew about before, plus the program has coaches to help guide us, too!”
In conclusion, ChildFund Pass It Back has provided Bounxou and his friends a whole new experience and knowledge. This program introduced them to prevention of sexually transmitted infections (STIs), and how to take care of themselves during puberty when they experience changes in their bodies such as odors, pimples, and body hair, so they can be prepared and cope well with those changes. Players who join the program learn to advise their friends about sexual health and encourage them to talk about issues respectfully and without judgment. When they create a safe environment, their friends tend to discuss, ask more questions, and share ideas and solutions together.